Czy zmiany w systemie poboru opłat drogowych w Polsce dociążą ciężarówki? ⁰

W związku ze zbliżającym się końcem umowy z obecnym operatorem systemu poboru myta firmą Kapsch eksperci z Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego zaproponowali nowy sposób rozliczeń, który ma przenieść ciężar utrzymania infrastruktury drogowej w głównej mierze na pojazdy ciężarowe. W planach jest m.in. rozszerzenie płatności na całość sieci dróg krajowych, które może zaowocować ok. trzykrotnym wzrostem wpływów z opłat z tytułu przejazdów samochodów ciężarowych, tj. do poziomu ok. 4 mld zł rocznie. Wśród propozycji zmian jest także likwidacja bramek i ręcznego systemu poboru opłat, które to powodują zatory na drogach szybkiego ruchu i generują dodatkowe koszty. Efektem wprowadzenia zmian prawnych i organizacyjnych będzie przede wszystkim istotne zwiększenie wpływów z tytułu myta, a co za tym idzie spadek wydatków z budżetu państwa na utrzymanie dróg krajowych i autostrad. Rząd rozważa właśnie zmianę formy odpłatności za drogi, łącznie z wprowadzeniem winiet.

Co dokładnie zakłada propozycja nowego, zrównoważonego systemu poboru opłat w Polsce?

Odkorkować Polskę

W listopadzie 2018 r. kończy się umowa na obsługę elektronicznego poboru opłat na drogach zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych (system viaToll). W związku z tym eksperci Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego przygotowali obszerny raport o nazwie „Odkorkować Polskę”, w którym przedstawili kompleksową propozycję nowego systemu poboru opłat za przejazdy drogami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem autostrad i dróg ekspresowych. System ten ma funkcjonować na jednolitych, racjonalnych i przewidywalnych zasadach – tak, aby pobór opłat nie był uciążliwy ani nie zachęcał do podejmowania prób „obejścia” systemu. Nowe rozwiązania opierają się głównie na realizacji idei „zrównoważonego transportu” tj. chęci przeniesienia większego ciężaru utrzymania infrastruktury drogowej na najintensywniej z niej korzystających uczestników ruchu w myśl zasady: „płaci ten, kto korzysta”. Stąd też należy wprowadzić powszechną odpłatność za przejazdy pojazdów o DMC powyżej 3,5 tony na całości dróg krajowych, z wyłączeniem z odpłatności szczególnych odcinków. Ma to doprowadzić do tego, że ciężarówki nie będą „uciekały” na bezpłatne drogi niższej kategorii.

Zmiany mają także rozwiązać istniejące problemy jakie generuje obecnie stosowany system ręcznego poboru opłat. Rezygnacja z ręcznego poboru ma sporo zalet: nie będzie potrzeby budowy i utrzymania placów poboru opłat, budowy dodatkowych wiaduktów na węzłach dróg szybkiego ruchu, nie będzie potrzeby utrzymywania etatów osób pobierających opłaty, nie będzie potrzeby zatrzymywania kierowców w celu pobrania opłaty, ograniczone zostaną zatory na drogach szybkiego ruchu.

Rekomendacje w zakresie zasad i metod poboru myta

W toku analiz sformułowane zostały następujące rekomendacje w zakresie zasad i metod poboru myta:

• Utrzymanie obecnych zasad naliczania opłat za przejazd pojazdów ciężarowych (zależnych od długości pokonanego odcinka);
• Rozbudowa systemu odpłatności tak, aby każdy przejazd pojazdu ciężarowego po drogach publicznych był płatny – doprowadzi to do zmniejszenia, tam gdzie to możliwe, ruchu pojazdów ciężarowych na drogach wojewódzkich i krajowych jednojezdniowych i przekierowania go na autostrady i drogi ekspresowe (w sytuacji objęcia odpłatnością za przejazdy samochodów ciężarowych całości sieci drogowej nastąpi naturalne upłynnienie ruchu. Kierowcy ciężarówek, a także przedsiębiorcy przewozowi, dobierać będą trasy wyłącznie w oparciu o parametry funkcjonalne);
• Objęcie pojazdów ciężarowych opłatami za przejazd przez mosty w miastach na prawach powiatu oraz przez tunele;
• Wyeliminowanie ręcznego poboru opłat od kierowców samochodów osobowych;
• Zachęcanie do korzystania z automatycznych metod regulowania myta, w drodze upowszechnienia urządzeń pokładowych;
• Wprowadzenie (jako alternatywy) możliwości zakupu okresowej winiety elektronicznej;
• Wprowadzenie możliwości (w przypadku okazjonalnego korzystania z dróg płatnych) opłacenia przejazdu trasowanego przed wyjazdem (również za pomocą aplikacji mobilnych lub przez Internet);
• Likwidacja stacji i punktów poboru opłat (wymagających zatrzymania się) na rzecz elektronicznych urządzeń rejestrujących wjazd lub wyjazd pojazdu;
• Zróżnicowanie opłat za przejazd również w zależności od dni i pór dnia oraz metod poboru opłaty (konieczne jest określenie ramowych okresów, w których stosowane będą obniżone lub zwiększone stawki na podstawie badań ruchu w kluczowych punktach sieci drogowej);
• Rozszerzenie zakresu odpłatności za korzystanie z infrastruktury drogowej dla pojazdów osobowych również na drogi ekspresowe;
• Odejście od systemu kar administracyjnych na rzecz stosowania opłat dodatkowych lub maksymalnych, wzorem tych stosowanych w publicznym transporcie zbiorowym osób;
• Rozszerzenie uprawnień Inspekcji Transportu Drogowego do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty za korzystanie z infrastruktury drogowej przez kierowców pojazdów osobowych;
• Obniżenie stawek opłaty paliwowej na rzecz zwiększenia stawek opłat za korzystanie z infrastruktury drogowej.

Podsumowując

W związku z nadchodzącym końcem umowy z obecnym operatorem systemu poboru myta drogą elektroniczną oraz rosnącym ruchem pojazdów samochodowych konieczne jest wprowadzenie zmian istotnie poprawiających jego funkcjonowanie, w szczególności redukujących koszty funkcjonowania infrastruktury do poboru opłat. Podstawową zmianą wobec obecnego systemu ma być objęcie odpłatnością za korzystanie z dróg całego ruchu ciężarowego, niezależnie od rodzaju i kategorii drogi, na której się on odbywa. Autorzy projektu uspokajają jednak, że chcą uniknąć rewolucyjnych zmian, mogących wprowadzać niepotrzebne utrudnienia dla użytkowników dróg, w tym w szczególności dla tych, którzy zarobkowo wykonują przewóz osób i towarów.

Informacja za: Raport „Odkorkować Polskę” Propozycja Zrównoważonego Systemu Poboru Opłat Drogowych B.Jakubowski, dr B.Mazur, dr inż. J.Rychlewski.

Zapisz