Jakie akty prawne regulują działalność transportową?

Działalność transportową reguluje szereg aktów prawnych; tak krajowych, jak i międzynarodowych. Do zbioru najważniejszych przepisów dotyczących transportu drogowego należy zaliczyć Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, Umowy Międzynarodowe, akty normatywne prawa polskiego oraz akty wykonawcze do ustaw. Określają one m.in. zasady podejmowania i wykonywania zawodu przewoźnika, warunki zatrudnienia w transporcie, prawa i obowiązki przewoźnika, jego odpowiedzialność, warunki umów przewozowych, dokumenty niezbędne do wykonania przewozów oraz definiują czas pracy kierowców.

Znajomość tych problemów jest istotna dla właściwego funkcjonowania łańcuchów dostaw oraz pomaga przedsiębiorcy w osiągnięciu sukcesu. Które zatem regulacje warto sobie przyswoić?

 

Źródła prawa międzynarodowego dotyczące działalności transportowej

Przewozy międzynarodowe stanowią coraz większy odsetek przewozów (ogółem), mają one też ogromne znaczenie dla całej gospodarki. Ze względu na swój charakter są one bardziej złożone i skomplikowane. Unormowane zostały szeregiem aktów międzynarodowych:

• Na szczególną uwagę zasługuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. Reguluje ono dostęp do zawodu przewoźnika drogowego i wykonywanie tego zawodu i ma zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców, mających siedzibę we Wspólnocie,
• Kolejnym aktem prawnym jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych. Ma ono zastosowanie do międzynarodowego zarobkowego przewozu drogowego rzeczy w przejazdach na terytorium Wspólnoty (w przypadku przewozu z państwa członkowskiego do państwa trzeciego i w odwrotnym kierunku ma zastosowanie do części przejazdu na terytorium państwa członkowskiego, przez które odbywa się tranzyt),
• Warto też zaznajomić się z Rozporządzeniem (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego. Ustanawia ono bowiem przepisy dotyczące czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynku kierowców wykonujących przewóz drogowy,
• Istotne jest również Rozporządzenie Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym. Rozporządzenie to określa jednolite wymagania dotyczące urządzeń rejestrujących, ich konstrukcji, zasad instalacji, użytkowania i kontroli,
• W śród umów międzynarodowych najważniejsza jest Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) sporządzona w Genewie 19 maja 1956 r. Reguluje ona warunki umów międzynarodowego przewozu drogowego towarów; w szczególności dokumenty używane do tego przewozu oraz odpowiedzialność przewoźnika. Polska ratyfikowała ją w 1962 r.,
• Warunki zatrudnienia w międzynarodowym transporcie drogowym (zgodnie z zasadami Międzynarodowej Organizacji Pracy) reguluje z kolei Umowa Europejska dotycząca pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzona w Genewie dnia 1 lipca 1970 r.
• Konwencja celna dotycząca międzynarodowego przewozu towarów z zastosowaniem karnetów TIR z dnia 14 listopada 1975 r., która pozwala uprościć procedury na przejściach granicznych i w urzędach celnych, celem większej skuteczności przewozów drogowych,
• Konwencja o Wspólnej Procedurze Tranzytowej (WPT), która ułatwia czynności przewozu związane z pokonywaniem granic. Stosowana jest gdy podczas przewozu następuje przekroczenie co najmniej jednej granicy pomiędzy krajami, które podpisały Konwencję. Polska przystąpiła do Konwencji 30.06.1996 r.,
• Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) z 1957r., która określa zasady prowadzenia działalności w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego, koleją i żeglugą śródlądową towarów niebezpiecznych,
• Umowa o międzynarodowych przewozach szybko psujących się artykułów żywnościowych i o specjalnych środkach transportu przeznaczonych do tych przewozów (ATP) Dz. U. 1984 Nr 49 poz. 254.

 

Polskie ustawy i rozporządzenia prawa transportowego

Obecnie do najważniejszych źródeł prawa transportowego w Polsce należą:

• Ustawa z dnia 6 września 2001r. o transporcie drogowym, która określa m.in. zasady podejmowania i wykonywania krajowego i międzynarodowego transportu drogowego,warunki i tryb uzyskiwania certyfikatów kompetencji zawodowych oraz wykaz naruszeń i wysokość grzywien dla kierującego, osoby zarządzającej przedsiębiorstwem, osoby zarządzającej transportem w przedsiębiorstwie oraz podmiotu wykonującego przewóz drogowy,
• Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, która reguluje m.in. zasady ruchu na drogach publicznych, zasady i warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu, zasady i warunki kontroli ruchu drogowego oraz określa kary za łamanie powyższych przepisów,
• Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców, która definiuje czas pracy kierowców, zasady stosowania norm dotyczących okresów prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw w prowadzeniu i gwarantowanych okresów odpoczynku oraz obowiązki pracodawców w zakresie wykonywania przewozów drogowych,
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe, która określa przewóz osób i rzeczy, wykonywany odpłatnie na podstawie umowy przez uprawnionych do tego przewoźników,
• Ustawa o czasie pracy kierowców z dnia 16 kwietnia 2004 r.

To oczywiście tylko niektóre z licznych uregulowań, które trzeba znać i stosować w praktyce.

 

Dodatkowe wymagania do prowadzenia działalności w obszarze transportu

Aby móc wykonywać zarobkowo przewozy towarów, oprócz dobrej znajomości prawa, konieczne jest także uzyskanie stosownej licencji. Warunkiem otrzymania licencji jest przede wszystkim wymóg tzw. dobrej reputacji. Oznacza to, że przedsiębiorca nie został nigdy skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa skarbowe, przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, mieniu, obrotowi gospodarczemu, wiarygodności dokumentów, ochronie środowiska, warunkom pracy i płacy lub innym przepisom dotyczącym wykonywania zawodu przewoźnika oraz nie wydano w stosunku do niego prawomocnego orzeczenia zakazującego wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego.

Osoba ubiegająca się o licencję musi również posiadać certyfikat kompetencji zawodowych, który można uzyskać po pozytywnym zdaniu egzaminu państwowego z wiedzy potwierdzającej kompetencje zawodowe. Przedsiębiorca musi wykazać także, że posiada odpowiednie środki finansowe pozwalające na podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego (tzw. standing finansowy). Należy też posiadać tytuł prawny do dysponowania samochodami spełniającymi wymagania techniczne określone przepisami prawa o ruchu drogowym.

Uwaga!!! Brak takiej licencji oznacza groźbę kary w wysokości 8000 PLN.

 

Podsumowując

Znajomość i przestrzeganie przepisów (krajowych oraz unijnych) są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania firmy przewozowej. Pieczę nad tym stanem rzeczy trzyma przede wszystkim Inspektorat Transportu Drogowego, który przeprowadza kontrole nie tylko na drodze, ale także w siedzibie przedsiębiorcy. Za łamanie prawa grożą niestety wysokie mandaty, a nawet odebranie uprawnień do wykonywania działalności transportowej.